Sevgili Nihat Gökyiğit‘in çok değerli projelerinden biri olan İstanbul’da Bahçe ve Çiçek Sergisini Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’nde gezme imkanını yeni buldum. Bu sergi yapıldığından beri çok yer gezdi, çok ilgi gördü, yurtdışına da gitti. Şimdi Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’nde  gezilebiliyor. İstanbul fethinden bu yana Osmanlı Tarihi çiçeklerin diliyle bu kadar mı? güzel anlatılır. İstanbul’da Bahçe ve Çiçek sergisine gösterilen büyük ilgi ayrıca  aynı isimli kataloğun hazırlanmasına yol açmış.Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesin’de şu ara sakuraların zamanı.Ayrıca harika sünbüller, süs kirazları ve mevsimin en güzel ağaçları ve çiçekleri arasında bu muhteşem sergiyi gezmek çok güzel. Mutlaka vakit ayırın ve ziyaret edin derim, sevgiler, sevgiler…Aşağıda sergi ve katologla  ile ilgili Nihat Gökyiğit’in yazısını paylaştım.

” İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti” etkinlikleri arasında yer alan bu sergiyi hazırlayabilmek için 17 müze, 10 kütüphane dahil, çeşitli kaynaklardan ve başta çok değerli sanat tarihçisi Prof. Dr. Nurhan Atasoy olmak üzere danışmanlarımız ve sanat severlerden yararlandık. Bu çalışmalar bize İstanbul’un zengin bahçe ve çiçek kültürünün çok az bilindiğini ve tanıtılmaya muhtaç olduğunu gösterdi.

Birbirine kanşan kuş ve su seslerini, zarif çiçeklerin renk ve desenleri ile buluşturmaya özen gösteren ve bunları keyifle seyretmek için birbirinden güzel köşklere yer veren Osmanlı bahçelerinin tasviri, hayret ve hayranlık yaratmaktadır.

İstanbul’da çiçek yetiştirme ve çeşitlerini elde etme sanatı, şiir ve müzik gibi tutkulu, ince bir sanat olmuştu. Örneğin lalede 1585, gülde 1018 çeşidin isimleri ve yetiştirenleri kayıtlara geçmişti. Evliya Çelebi 17.yy’da İstanbul’da birkaç bin bahçe, bostan ve sur içerisinde seksen kadar çiçekçi dükkanı olduğunu belirterek, dönemin çiçek sevgisini dite getirmiştir.

1870 Pascal Sebah’ın fotoğrafı İstanbul’da seyyar çiçekçi

” Bahçıvan ” ve yeni bir çiçek çeşidi geliştirenlere verilen ” Sahib-i tohum” unvanlarını almak hükümdarlar için bile iftihar vesilesi oluyordu. 1641 yılında” Bahçe Düzenleme ve Ağaç Geliştirme” adlı cemiyetin kurulması ve” Çiçekçibaşı” makamının oluşturulması, konuya verilen önemi ve kurumsallaşma çabasını göstermektedir.

İstanbul’u çiçekler ordusu ile açıp, Gül-zar (gül bahçesi) yapan Fatih Sultan Mehmed’in eşlerinden birinin adı Gülşah,birinin adı Gülbahar,diğerinin ise Çiçek’miş.Gülşah Hatun “Sultanım üzerime gül kokluyor.” diye kıskanırmış

Kısa bir zaman sonra bu cemiyet, adeta bir akademi gibi çalışan” Çiçek Meclisi” unvanın» almış ve yeni çeşitlerin kabulü ve isim alabilmesi için tespit ettiği şartları uygulamaya başlamıştı. Bu kriterlerin sayısı, örneğin lale için 20, nergis için 22’ye ulaşmıştı.

Manevi değerler de taşıyan gül ve lale, çiçek tahtına oturmak için hep rekabet içinde oldular. Ulaştığı her yeri fetheden lale için:” Haşa, gülü de severim, fakat açmış gülü değil, henüz gonca halindeki gülü. Çünkü gonca halindeki gülde ufak lalenin hali vardır” denecek kadar, lale herkesin gözdesi olmuştu. Avrupa’ya da gitmeye başlayan lale, 17.yy başlarında Hollanda’da” Tulipomania” (lale çılgınlığı) dönemine yol açmıştı.

Çiçek kadar ağaç da özellikle servi, çınar ve meyve ağaçları İstanbul bahçeleri ve yaşamında önemli yer almıştı. Meyve ve çiçekler ise Osmanlı mutfağını zenginleştirmede sebzeler ile yarış etmişlerdi.

Çiçek yetiştirenler kadar, bunların motiflerini değişik sanat uygulamaları ile çok çeşitli yer ve malzemelerde, süsleme unsuru olarak nakşeden mahir sanatçılar yetişti. Çiçek ve meyve motifleri, Türklerin hayatına giren bütün eşyaları ve yaşam alanlarını süsler oldu.

Bu katalogla birlikte serginin, İstanbul’un çok az bilinen ama çok yücelmiş bahçe ve çiçek kültürünü tanıtma fırsatı yaratmasını diliyoruz.

A.Nihat Gökyiğit